Boğmaca, özellikle bebekler ve küçük çocuklar için ölümcül olabilen bir solunum yolu enfeksiyonu. Şiddetli öksürük krizlerine yol açan bu hastalık; solunum durması, zatürre ve nöbet gibi hayati komplikasyonlara neden olabiliyor.
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, her yıl dünya genelinde 5 yaş altı yaklaşık 24 milyon çocuk boğmacaya yakalanıyor ve 160 binden fazlası bu hastalık nedeniyle hayatını kaybediyor.
Pandemi Sonrası Vakalar Tırmanışta
COVID-19 pandemisi sırasında alınan önlemler sayesinde boğmaca vakaları küresel çapta büyük ölçüde azalmıştı. Ancak sosyal mesafe, maske ve kapanma önlemlerinin sona ermesiyle vakalar yeniden yükselişe geçti. 2024 yılında ABD’de bildirilen boğmaca vakaları 35 bini aştı. Bu rakam, 2019’daki vaka sayılarının yaklaşık iki katı. Son altı ayda ise boğmaca nedeniyle biri yetişkin olmak üzere dört kişi hayatını kaybetti.
Aşılanma Oranlarındaki Düşüş Alarm Veriyor
Boğmaca, yaklaşık 110 yıldır aşıyla önlenebilen bir hastalık. Ancak ABD’de aşılanma oranlarında gerileme dikkat çekiyor. Anaokulu çağındaki çocuklarda boğmaca aşısı oranı 2019-2020 döneminde %95 iken, 2023-2024 döneminde %92’ye düştü. Ergenlerde ve yetişkinlerde ise hatırlatma dozlarını yaptırma oranı çok daha düşük seviyelerde.
1990’lardan itibaren, yan etkileri daha az olan hücresiz aşıların kullanılmaya başlanması, bağışıklığın süresini kısaltmış durumda. Eski tip tam hücreli aşılar 10-12 yıl koruma sağlarken, yeni nesil aşıların etkisi 3-5 yıl ile sınırlı.
En Yüksek Risk Grubu: Aşılanmamış Bebekler
Boğmaca mikrobu, aşısız kişilere bulaştığında yaklaşık %80 oranında enfeksiyona yol açıyor. Özellikle henüz aşılanma yaşına gelmemiş bebekler büyük risk altında. Uzmanlar, hamilelik döneminde yapılan aşılamanın, anne yoluyla bebeğe bağışıklık kazandırarak ilk aylarda koruma sağladığını belirtiyor.
CDC’ye göre, çocuklara 2, 4, 6, 15 ay ve 4 yaşlarında olmak üzere toplam 5 doz boğmaca aşısı uygulanmalı. Ayrıca 11-12 yaşlarında bir hatırlatma dozu ve yetişkinlikte en az bir ek doz öneriliyor. Bebeklerle teması olan yetişkinlerin ve 65 yaş üzerindeki bireylerin de mutlaka hatırlatma dozlarını yaptırması gerekiyor.
Aşılar Güvenli ve Hayat Kurtarıcı
Boğmaca aşısı 80 yılı aşkın süredir kullanılan güvenli bir aşıdır. En sık görülen yan etkiler hafif ateş, enjeksiyon yerinde ağrı ve şişlik gibi geçici sorunlardır. Ciddi yan etkilerin görülme oranı ise %1’in altındadır.
Tüm dozlarını eksiksiz alan çocuklar ilk yıl içinde %98 oranında korunurken, bağışıklık süresi zamanla azalsa da, hatırlatma dozları hastaneye yatış riskini %90’a kadar düşürebiliyor.
Uzmanlar, toplum bağışıklığının sağlanabilmesi için herkesin aşı takvimine sadık kalması ve düzenli olarak hatırlatma dozlarını yaptırmasının kritik önem taşıdığını vurguluyor.
